Maatschappelijke voorzieningen

Via het stimuleringsproject Cultuureducatie met Kwaliteit werkt FluXus aan het bevorderen van de cultuureducatie in het basisonderwijs. Inmiddels is bekend dat het ministerie van OC&W de huidige subsidieregeling na 2017 met nog eens vier jaar verlengt. Ook de Bieb draagt via leesbevorderingsactiviteiten bij aan cultuureducatie. Aanvullend op het Fonds Meedoen biedt het Jeugdcultuurfonds een financiële tegemoetkoming waarmee kinderen uit gezinnen met lage inkomens kunnen deelnemen aan culturele activiteiten.

Volgens planning wordt in 2016 het Voorlopig Ontwerp voor het cultuurcluster omgezet in een Definitief Ontwerp en start daarna de voorbereiding (bestek) voor de realisatiefase. Gelijktijdig zal ook de organisatorische samenwerking tussen de verschillende functies verder vorm krijgen.

Met onze Zaanse culturele en cultuurhistorische kwaliteiten kunnen we het culturele aanbod en de identiteit en het imago van Zaanstad nog meer versterken. Daarmee kan de aantrekkelijkheid en aantrekkingskracht van de stad voor zowel bewoners als bezoekers/toeristen worden vergroot. Dat vraagt om meer lokale en regionale samenwerking, vooral op museaal en evenementengebied. Waar nodig en mogelijk biedt de gemeente (tijdelijke) ondersteuning aan nieuwe initiatieven die een meerwaarde kunnen bieden. De evenementennota Zaanse Smaakmakers is in 2015 geëvalueerd. De koerswijzigingen die daaruit voortkomen worden vanaf 2016 uitgewerkt en ingevoerd.

Wij zijn voorstander van meer samenwerking tussen lokale omroepen, maar het initiatief hiertoe zal in eerste instantie vanuit de organisaties zelf moeten komen.

Het evenementenbeleid is geactualiseerd. Daarbij zijn extra middelen beschikbaar gekomen. Afhankelijk van de besluitvorming over de kadernota kan hierdoor de lijn van het evenementenjaar 2015 worden doorgezet en kunnen vanaf 2016 meer evenementen worden ondersteund. Ook de aanpak voor evenementen gaat veranderen. De verwachting is dat hierdoor meer samenhang komt tussen evenementen, toerisme en marketing.

De realisatie van het cultuurcluster is weer een stap dichterbij. Het Voorlopig Ontwerp Plus is afgerond. Over het beheermodel en de wijze van samenwerking tussen de betrokken organisaties is overeenstemming bereikt. Eind 2016 zal er een definitief besluit worden genomen over het ontwerp. Daarna zou de bouw kunnen starten.

Het huidige project Cultuureducatie met Kwaliteit loopt af. Er zijn positieve resultaten geboekt, maar het project is nog niet ‘klaar’. Rijksoverheid, scholen, FluXus en gemeente maken zich op voor de vervolgfase vanaf 2017.

Het Zaans museum gaat de Hembrugcollectie overnemen. Deze collectie zal op het Hembrugterrein tentoongesteld worden om de bezoekers de historische context van het gebied te laten zien. Daarnaast zal dit najaar het Monet Atelier officieel worden geopend.

In het kader van MAAKZaanstad wordt de samenwerking met de Amsterdamse musea onderzocht. Enkele Amsterdamse musea hebben de bereidheid uitgesproken tot meer samenwerking, bijvoorbeeld door uitwisseling van depotcollecties.

De samenwerking tussen de musea op de Zaanse Schans heeft nog niet het finale beeld opgeleverd ten aanzien van een mogelijk gemeentelijke bijdrage voor de verplaatsing van het Molenmuseum.

Er zit enorm veel kracht in de stad. Bepaalde initiatieven bestaan al jaren, zoals diverse Huttendorpen. Daarnaast ontstaan er steeds meer nieuwe initiatieven, zoals bewoners en winkeliers die zich gezamenlijk inzetten bij Tussen Zuiddijk en Zaan en het Russische Buurt-team dat zelfstandig van alles in en voor de buurt organiseert. Daarnaast nog de bewonersbedrijven Poelenburg die landelijk bekend zijn en de Zaanse Schonen die op positieve wijze zwerfafval bestrijden. Als gemeente willen we goed aansluiten bij wat er al is en ruimte geven voor (nieuwe) initiatieven. Zaanstad heeft en toont oprechte interesse in inwoners, ondernemers en maatschappelijke partners. We hebben vertrouwen en richten ons op samenwerking en verbinding. Waar nodig helpen we, bijvoorbeeld door de weg te wijzen in de wirwar van bepalingen waaraan je moet voldoen als je iets wilt ondernemen in de stad. Daarnaast vereenvoudigen we deze weg zo veel mogelijk.

De Sociale Wijkteams functioneren optimaal als zij aansluiten bij de potentie en urgentie in de wijk. Daarom zijn we, parallel aan het aanbestedingstraject, in het voorjaar het actie-onderzoek Burgerlab gestart. Hierin onderzoeken wij hoe bewoners optimaal te stimuleren om bij te dragen aan maatschappelijke ondersteuning en participatie in de wijken en hierin te ondersteunen. Daarnaast kijken wij hoe de Sociale Wijkteams daadwerkelijk open kunnen staan voor burgerinitiatief. Het advies Burgerlab wordt in het najaar van 2015 voorgelegd en vormt de basis voor versterking van de verhouding tussen Sociale Wijkteams & maatschappelijke initiatieven.

Vrijwilligers zijn belangrijk voor de stad. Daarnaast is de vrijwilliger en het vrijwilligerswerk steeds veelkleuriger geworden. Ruim een derde van de Zaankanters zet zich vrijwillig in. Naast ‘traditionelere’ vormen van vrijwilligerswerk, zetten Zaankanters zich steeds meer in andere verbanden in. Bijvoorbeeld via BUUV.nu met een klusje, of via een Sociaal Wijkteam, of door mee te doen aan buurtinitiatieven of groenadoptie. De ontwikkelingen in onder andere de zorg maken dat een steeds groter beroep wordt gedaan op vrijwilligers en vrijwilligerswerk ook verandert en meer ‘op maat’ moet zijn. Ook de verzelfstandiging van de buurthuizen heeft de afgelopen maanden impact gehad op de omvang van en vraag aan vrijwilligers. Zaanstad wil goed aansluiten bij wat vrijwilligers anno 2016 nodig hebben. Reden genoeg voor een nieuw beleid Vrijwillige inzet, dat zich richt op het stimuleren, waarderen en toerusten van vrijwilligers in Zaanstad.

Er lopen verschillende initiatieven om het gesprek te faciliteren tussen inwoners onderling en tussen de gemeente en inwoners van Zaanstad. Een voorbeeld hiervan is de City Challenge waar inwoners, ondernemers en anderen met hun ideeën over mogelijke oplossingen voor maatschappelijke vraagstukken bijdragen aan de ontwikkeling van de stad. Er is dit jaar al voor 2 onderwerpen een City Challenge gehouden:
- Met welk vernieuwend sportconcept kunnen wij de sportparticipatie van jongeren verhogen?
- Maak van een bestaande route door Zaans Hout een ware attractie!
De resultaten worden in de komende periode uitgewerkt.

In 2015 is het vrijwilligersbeleid Visie op vrijwillige inzet vastgesteld. Het uitvoeringsplan is nu in volle gang. Onderdeel daarvan is het ondersteunen van vrijwilligers en vrijwilligersorganisaties door mogelijkheden voor netwerken en het delen van kennis en ervaring aan te bieden. Hiertoe worden bestaande structuren versterkt en nieuwe initiatieven opgezet. Zo wordt in het najaar een Stadexpeditie on stage gehouden, waar experts uit het bedrijfsleven samen met maatschappelijke initiatiefnemers workshops geven voor andere maatschappelijk initiatiefnemers en vrijwilligers.

Met betrekking tot het verminderen van regeldruk hebben vrijwilligers aangegeven de regelingen voor vrijwilligerswerk onduidelijk en soms zelfs onzinnig te vinden. Samen met vrijwilligers wordt nu uitgewerkt hoe dit beter kan en welke rol zij daarbij zouden kunnen en willen spelen.

Wij stimuleren, faciliteren en ondersteunen, op maat, het verzelfstandigingsproces van buurthuisinitiatieven en bewoners die hierbij vanuit gemeenschappelijke verantwoordelijkheid een rol willen spelen. Wij streven naar het in stand houden van ten minste één laagdrempelige en zelfstandige door bewoners bestuurde voorziening met gezonde exploitatie per Sociaal Wijkteamgebied. De mate waarin ondersteuning plaatsvindt, is afhankelijk van de situatie per wijk of per buurthuis. Om te beoordelen of ondersteuning relevant en gewenst is, worden regelmatig (evaluatieve) gesprekken gevoerd met buurthuisbesturen aan de hand van een gespreksleidraad.

Medio 2016 zijn 18 verzelfstandige en door bewoners bestuurde buurthuizen in de stad operationeel.

De wijkmanagers onderhouden contact met de buurthuisbesturen, bewoners, wijkteams en vrijwilligers in de verschillende wijken in de stad. Door de korte lijnen kan snel worden gereageerd op eventuele knelpunten die bij buurthuizen ontstaan. De in 2015 vastgestelde financiële ondersteuningsregeling werkt naar behoren en wordt op termijn geëvalueerd.

Zaanstad heeft een zorgplicht voor adequate huisvesting voor primair onderwijs. Om aan de wettelijke zorgplicht te kunnen voldoen ontvangt de gemeente jaarlijks een bijdrage uit het Gemeentefonds.
Aanvullend op de wettelijke eisen heeft de gemeente een uitgesproken ambitie als het gaat om het realiseren van kwalitatief goede en duurzame onderwijshuisvesting op de juiste plek in de stad, het liefst gecombineerd als een Integraal Kindcentrum. Bij Integrale kindcentra (IKC) wordt onderwijs, peuterspeelzaalwerk, kinderopvang, vrijetijdsbesteding (sport, cultuur) en zorg geïntegreerd aangeboden. Zo ontstaat een goede doorgaande ontwikkelingslijn voor kinderen van 0-12 jaar. Voor het realiseren van deze ambitie heeft de gemeente aanvullend budget beschikbaar gesteld.

Sinds de besluitvorming van het Integraal Huisvestingsplan (IHP) in 2011 is een en ander veranderd. De gemeente is bijvoorbeeld geconfronteerd met een forse rijksbezuiniging. Daarnaast zijn onderhoudstaken wettelijk verschoven van gemeenten naar schoolbesturen. Ook blijkt het realiseren van scholen in een dicht bebouwd binnenstedelijk gebied een complexere opgave dan voorzien bij de start van het IHP.
Daarom is er behoefte aan een flexibel programma waarbij beter ingespeeld kan worden op veranderende omstandigheden. Dat nieuwe programma vindt zijn weerslag in de Actualisatie IHP 15.2 die gelijktijdig met de begroting in besluitvorming wordt gebracht.

Het integraal huisvestingsplan primair onderwijs (IHP) bestaat uit een flink aantal bouwprojecten rondom scholen in het primair onderwijs.
In 15 scholen genieten kinderen en leraren inmiddels al van een nieuwe of verbouwde frisse school. In navolging van de Actualisatie IHP 15.2 zijn duidelijke “piketpalen” geslagen voor het vervolg. Zo is onder andere duidelijkheid gekomen over het vervolg van de Herman Gorterscholen in Zaandam, Kreekrijk in Assendelft en Het Palet in Krommenie. Na het vaststellen van de actualisatie zijn de projecten direct opgestart door de schoolbesturen in overleg met de gemeente en de omwonenden.

Ook bij andere projecten worden stappen gezet. Bij de Tamarinde in Zaandam bijvoorbeeld hebben omwonenden met elkaar verkend wat de mogelijkheden zijn voor nieuwbouw. Voor Inverdan geldt dat met de schoolbesturen is gezocht naar een win-win-win situatie. Het is daarbij helaas niet gelukt om tot een compromis te komen, de keuze wordt nu aan de minister voorgelegd. Daarnaast is de “reset” van de oude Toermalijn afgerond. Het nieuwe project is gestart met de locatiekeuze Noordeinde.

In het najaar start een pilot om vorm te geven aan de visie op het integraal Kindcentrum. Bij deze pilot nemen het Sociaal Wijkteam en Jeugdteam hun intrek in een school.

De gemeente heeft de zorg voor de planning en financiering van voldoende geschikte ruimte voor bewegingsonderwijs. Gezondheid en bewegen staat hoog op de agenda en deze onderwerpen zijn onderdeel van de recent vastgestelde ‘Onderwijsagenda Zaanstreek’. Daarom doet de gemeente momenteel onderzoek naar de beschikbare capaciteit van de gym- en sportaccommodaties in zijn totaliteit. Het doel is om te komen tot een toekomstgericht, kwalitatieve en juist bemeten en gesitueerde gym- en sportcapaciteit binnen Zaanstad voor zowel het bewegingsonderwijs als voor de diverse andere gebruikers.

Wij bevorderen een goede aansluiting tussen de verschillende onderwijsvormen. Daarom zetten we ons in voor de verdere ontwikkeling van Integrale Kindcentra, als voorziening waar kinderen al voor de basisschoolleeftijd in hun ontwikkeling worden gestimuleerd. Zo kunnen zij zonder taalachterstand aan hun schoolcarrière beginnen en buiten het reguliere curriculum om aan sport en cultuuractiviteiten deelnemen. We bevorderen ook de aansluiting tussen onderwijs en arbeidsmarkt, technisch onderwijs en bedrijfsleven. En wij dragen waar mogelijk bij aan een positiever imago van het technisch onderwijs.

Samen met de onderwijspartners streven wij naar een optimale samenwerking rondom jeugdigen die ondersteuning nodig hebben in hun leer- en ontwikkelproces tot zo zelfstandig mogelijk in de samenleving deelnemende burgers. Op grond van de Jeugdwet en de Wet Passend Onderwijs hebben we samen de plicht om deze kinderen en jongeren maatwerk te bieden dat naadloos op elkaar aansluit en waarin de onderwijszorg- en jeugdhulpprofessionals samenwerken. Het uiteindelijke doel is dat zo veel mogelijk jongeren hun capaciteiten weten te benutten door onderwijs te volgen op het niveau dat zij aankunnen en dat zo min mogelijk jongeren het onderwijsproces zonder startkwalificatie verlaten. Ook voor jongeren die geen startkwalificatie kunnen halen zorgen onderwijs en gemeente voor een zorgvuldige begeleiding in de overgang van school naar werk of een anderszins zinvolle dagbesteding.

Op acht thema’s wordt uitvoering gegeven aan de Onderwijsagenda Zaanstreek 2015-2018. De eerste resultaten zijn zichtbaar. Dit najaar starten de eerste gecombineerde brugklassen havo/vmbo en om de veiligheid in en om de school te verbeteren hebben de betrokken partijen een convenant ondertekend voor het voortgezet onderwijs en MBO. Voor het primair onderwijs volgt deze snel.
Daarnaast worden met schoolbesturen nieuwe afspraken gemaakt over het terugdringen van onderwijsachterstanden. Er komt een nieuwe definitie voor onderwijsachterstanden en aansluitend daarop een nieuwe aanpak. Ook zijn nieuwe afspraken gemaakt tussen het Jeugdteam en het voortgezet onderwijs over de ondersteuning van het kind en het gezin.

Het RMC breidt de doelgroep in haar aanval op schooluitval uit en gaat zich naast op schoolverlaters ook richten op kwetsbare jongeren en jongeren die eerder al zijn uitgevallen.

Samen met de voorschoolse organisaties en het onderwijs werkt de gemeente tenslotte aan een integraal aanbod voor vluchtelingenkinderen, zodat zij zo snel mogelijk een passend plek in het onderwijs vinden. De eerste groep leerplichtige kinderen, ongeveer 200, die op het Hembrugterrein werden opgevangen zijn, dankzij gezamenlijke inzet, de hele periode dat zij in Zaanstad verbleven naar school gegaan.

De gemeente verhoogt de sportparticipatie en gezondheid van de inwoners van Zaanstad, door het aanbieden van goede voorzieningen voor sport en bewegen. Het dagelijks beheer van de faciliteiten valt onder programma 4.5.

De realisaties en renovaties van de verschillende sportaccommodaties verlopen grotendeels volgens planning. Voor zwembad De Slag hebben wij besloten om in 2016 levensverlengend onderhoud te plegen. Later dit jaar zal een voorstel worden voorgelegd over de toekomst van zwembad De Slag.

Na de zomervakantie zullen topsportcentrum De Koog en sportpark De Omzoom volledig in gebruik zijn. Tegelijkertijd worden deze zomer fysieke werkzaamheden verricht aan de openbare ruimte op sportpark Poelenburg, wordt een kunstgrasveld aangelegd op sportpark Schanszicht en wordt de wielerbaan op sportpark Kalverhoek volledig gerenoveerd inclusief de parkeervoorziening. Daarnaast worden de werkzaamheden aan het Johan Roemhuis, het gemeentelijke onderhoudsgebouw op sportpark Hoornseveld, en het herstel van het parkeerterrein bij sportpark Oostzijderveld voorbereid. Tijdens de voorbereiding van de plannen voor het ombouwen van het trainingsveld naar een wedstrijdveld op sportpark Hoornseveld is gebleken dat dit niet noodzakelijk is vanwege de beschikbare wedstrijdcapaciteit op het sportpark.

Zaanstad ondersteunt haar inwoners om zelf te zorgen voor een actief (sport)verenigingsleven dat bijdraagt aan het realiseren van bredere maatschappelijke doelstellingen.
Bij de Kadernota zal een tweede indicator worden toegevoegd over het aantal georganiseerde sportactiviteiten samen met het onderwijs.

De in de begroting genoemde activiteiten zijn structurele activiteiten en deze worden naar verwachting uitgevoerd. Het Sportbedrijf Zaanstad komt steeds beter in zijn rol en sluit met het sportbuurtwerk aan bij de sociale netwerken in de stad. De taken rond de exploitatie van de voorzieningen en het stimuleren van kinderen om te gaan sporten worden uitgevoerd.