Jeugd en zorg

Programma doelstelling en rol van de gemeente

Zaanstad is een sociale gemeente waarin kinderen en jongeren gezond en veilig kunnen opgroeien en waar bewoners zich actief inzetten. Veel inwoners doen dat zonder hulp of inbreng van de gemeente. Voor bewoners die dat nodig hebben, is er passende ondersteuning; laagdrempelig en waar mogelijk dichtbij in de wijk. Onder andere in de vorm van Sociale Wijkteams (SWT’s) en Jeugdteams (JT’s) en verschillende vormen van maatschappelijke of inkomensondersteuning. Het doel is dat iedereen kan participeren, op eigen wijze en naar vermogen.

Sinds 1 januari 2015 heeft de gemeente de verantwoordelijkheid voor het beleid en de uitvoering van de zogenoemde decentralisaties op het gebied van de Wmo, de Jeugdwet en de Participatiewet. Zaanstad vult deze nieuwe taken op een andere manier in dan voorheen gebruikelijk was. De bewoner en zijn situatie staan centraal bij het zoeken van een evenwicht tussen optimale kwaliteit van zorg en het beschikbare budget. Samen met hulpvragers wordt gekeken naar wat nodig is. Soms vinden zij zelf al een oplossing samen met hun netwerk en/of vrijwilligers. Soms hebben zij ondersteuning, hulp of behandeling door professionals nodig. Deze nieuwe manier van werken betekent dat we hulpvragen minder vaak overnemen. We richten ons erop dat bewoners de regie over hun eigen leven terug krijgen of houden. We proberen mensen die hulp zoeken op een laagdrempelige manier te ondersteunen bij het vinden van passende oplossingen. Hierbij staan centraal:
• Preventie: wij zijn alert op signalen van ongewenste en problematische ontwikkelingen en voorkomen problemen of hulpvragen zo veel mogelijk
• Zelfstandigheid: wij stimuleren dat mensen binnen hun eigen netwerk oplossingen zoeken voor hun problemen of hulpvragen. Ook stimuleren we dat mensen anderen in hun omgeving helpen
• Ondersteuning op maat: mensen voor wie het informele netwerk geen of onvoldoende hulp biedt kunnen een beroep doen op ondersteuning. Dat kan laagdrempelig en dichtbij. De Sociale Wijkteams en Jeugdteams bekijken samen met de bewoner/het gezin welke hulp nodig is
• Vangnet: voor de kwetsbaarste groepen is er een betrouwbaar en kwalitatief hoogwaardig vangnet.
In de Zaanse aanpak en strategie voor de transformatie ligt een sterke focus op samenwerken, proberen, leren, ontwikkelen en verder transformeren. Gaandeweg leren we wat werkt om onze visie te realiseren. We gaan uit van de menselijke maat en leveren maatwerk waar mogelijk en nodig. Dit vraagt veel van alle betrokken partijen, ook buiten de gemeente. Het vraagt vooral vertrouwen en tijd. Daarom moeten we in ons leerproces en in onze nieuwe manier van werken voorkomen dat we terugvallen op regels en het overreageren op risico’s. Dit kan innovatie remmen en leiden tot stijgende kosten en een versnippering van onze inspanningen. Het is van belang dat we de risico-regelreflex tijdig in ons eigen gedrag herkennen en leren hoe we hiermee moeten omgaan.

Voortgang doelen

De nieuwe werkwijze is nu bijna 1,5 jaar na de decentralisaties steeds duidelijker zichtbaar. Wij zien dat de Sociale Wijkteams en Jeugdteams steeds steviger deel uit maken van het netwerk in de wijk. De doorontwikkeling van de Sociale Wijkteams en Jeugdteams is in volle gang. Zo zijn er verschillende pilots gaande, onder andere op het gebied van participatie en eenzaamheid. Ook vanuit andere programma’s buiten de decentralisaties zoals de armoedeopgave wordt steeds meer aansluiting gevonden bij de visie op de decentralisaties. Principes zoals preventie, ondersteuning op maat en een goed vangnet zijn binnen het hele maatschappelijk domein leidend.

In mei zijn, in het kader van het Festival der Verantwoording, vijf wijkgesprekken georganiseerd waarbij inwoners en samenwerkingspartners met elkaar in gesprek gingen over de decentralisaties. Veel deelnemers waren positief en noemden de wijkteams laagdrempelig. Dit zien wij ook terug in een relatief laag aantal klachten. Over de inzichten die het Festival hebben opgeleverd vindt na de zomer een gesprek plaats in de raad.

Bij steeds meer specialistische zorgaanbieders is het keten-denken geland. Er ontstaat langzaamaan steeds meer rust en ruimte bij de aanbieders, mede door de inspanningen om de administratieve knelpunten uit het invoeringsjaar op te lossen.

Ondanks de lange doorlooptijd bij de Sociale Verzekeringsbank rond de PGB’s is met inzet van de Sociale Wijkteams en Jeugdteams de zorg waar nodig gecontinueerd.
De voorbereiding voor de nieuwe contracteringsronde van de specialistische jeugdhulp is in volle gang. Vanaf 1 januari 2018 zal de specialistische jeugdhulp meer resultaatgericht zijn.

Ook financieel gezien ontstaat steeds beter zicht op de uitvoering van de nieuwe taken. In de aanloop naar 2015 waren de nieuwe taken zo goed mogelijk begroot, maar was een klein deel van het budget binnen programma 1 apart gezet onder de noemer 'stuurbudget' om gedurende het jaar financieel te kunnen bijsturen mocht de ondersteuningsbehoefte daar aanleiding toe geven. Gedurende het jaar is daar deels gebruik van gemaakt. Weliswaar is niet al het budget van programma 1 in 2015 uiteindelijk besteed, maar naar verwachting zal de ondersteuningsbehoefte de komende jaren verder toenemen en zullen daarom extra middelen worden geïnvesteerd aan de voorkant zoals aangegeven bij de Kadernota. Nu de verwerking van alle facturen van zorgaanbieders over het eerste jaar na de decentralisaties nagenoeg is afgerond (mogelijk zullen enkele laatste mutaties nog volgen bij de Narap) is het mogelijk om de begroting preciezer in te richten conform de resultaten uit het eerste jaar. Dit gebeurt door een deel van het stuurbudget bij deze Burap alsnog toe te voegen aan bepaalde begrotingsposten; dit is weergegeven bij de financiële mutaties.